Campylobacter māwaci nīkānīmakan itōcikēmaka bacterial sāposowin āhkosiwin kici ēkwa mīna misiwē itē miskikātēw! Campylobacter organism ayā bacterium tā-kē-itōcikēmakan itāspinēwin ayisiyiniw ēkwa pisiskiw asici pēyak aya species - campylobacter jejuni (acōnikewin C.jejuni) - ēkwa mīna itōtam osām piko kahkiyaw ayisiyiniw itāspinēwina.Kici ācimostakewin aya bacteria, wāpahta “Bacteria masinahikan”.
Hepatitis ayā isiyihkātēw pāh-pītos āhkosiwina kahkiyaw itōcikēmakan pākipayiwin miskon ohci.Minhihkwewin iskotēwāpoy ēkwa kā-otinamin macimaskihkiya tā-kē-itōcikēmakan Hepatitis A,maka mina tā-kē-itōcikēmakan viral omikīwin ohci.Hepatitis A itāspinēwin itōcikēmakan Hepatitis A Virus (HAV).Mawaci mistahi mana ōma hepatitis,tēpiyāhk 1.4 māwaci-kihcimitātahtomitanaw ēsa māyahkamikana ōma misiwe askiy mīna tahto askiy.Nikotwāsik astew pāh-pītos Hepatitis viruses (A,B,C,D,E,G)-Hepatitis A ēkwa E piko ōhi nīso kā-āsōpayiw.Kici ācimostakewin mahti wāpahta “Virus” masinahikan.
Mawaci mana ōhi mōsihēwiwina Hepatitis A kici: osāwipayiwin (osāwi asakay ēkwa mīna kā-wāpiskak kīskīsik ohci ayā billrubin ohci (osāwāpān pigment) mihcētwāw itōcikēmakan miskon nayēhtāw-āyā ohci), nēstosiwin, wīsakēyihtamin ocēstatay, tēyistikwānēwin, wīsakēyihtamin kihciniskēhk katay sīpā kīspikay, nōhtē-pwākamowin, namōya nōhtē-mīcisoyin, kaskitē sikiwin, sāposowin ēkwa kisisowin. Mōsihēwiwina nōkwana 15-50 kisikaw mwestas kā-nōkwahki ayā Hepatitis A virus (HAV), asici 30 kisikaw ayā nawac ppiko. Mōsihēwiwina namōya sohkepayin awāsisak astamihk nikotwāsik itahtopiponēwak kici.
Mōsihēwiwina tā-kē-namatakonwa pāsci nikotwāsik isko nīsosāp pisim isko tā-kīsihtāt āstē-ayāwin Hepatitis A tā-namatakon sēhkē. Mayaw ponī āhkosit ayisiyiniw, namōya kāwi tā-kē-otihtik HAV.
Maskihkīwiyiniw mōyēyihtam ē-ayāyin Hepatitis A kwayask kā-kanawāpamis. Kispin omikīwin itēyihtakwan, ki-mihkom tā-wāpahcikātēw mahti oskonāhpinēwin ēkwa mahti antibodies HAV ohci ē-kē-āstek. Antibodies wīhtamwak mahti ē-kē-ayāwin ōma virus.
Mōsihēwiwin HAV ohci kinwesis ispayin, ēkwa mīna maka māskōc tāpitaw namatakon.
HAV sisiwēpayiwin ayisiyiniw-isko-ayisiyiniw sāpo mīciwin ahpo nipiy kā-misiwanāta ohci mēyiwin Hepatitis A kā- āsōskama ayisiyiniw. Ayisiyiniw kā-āsōskama ō-cihciya tā- kē-āsōskamakew ohci ponī āpacihtat mīsīwikamik ēkwa ōma virus sisiwēpayiwin ahpo kā-paminamin mīciwin, minihkwēwin ahpo kotaka kīkwāya. Ayisiyiniwak tā-kē-āsōskamākēw niso ispayin pāmwayēs mōsihwēwina tā- nokwanwa.
Hepatitis A omikiywin tā-kē-patinam ayisiyiniw kispin kwayask kanāciho.Kisīpēkinicihcē kā-ponī āpacihtayin mīsīwikanik, pāmwayēs tā- paminamin mīciwin. Tā-cīstahowikowiyin mīna pāmwayēs papāmācihowin, ēkwa kawiya tā-minihkweyin nipiy ēkota ohci ēkwa mīna kawiya mīci askiti mīciwin ōcēnāsa ohci ēkwa kotak askiy ēkota Hepatitis A kā-ihtako mīna tā- kē-kipihtinam āsōskamowin.Asici 21st century maskihkiya, Hepatitis A yāhkipayiwin tā-kē-nakīnikatew.
Mēkwāc kwayask āsōskamakewin, kēhcināhow kwayask tā-kisīpekinicihcēyin kā-ponī āpacihtayin mīsīwikamik ēkwa mīna kanācihta wayawīstamāsowikamik ēkwa mīsīwoyākan nahapīwin, miciminikan, sīkinikēwina ēkwa mīskotōn-atōspōwinānāhtik. Kawiya mātinamāto āpacihcikana, kotaka pamihiwēwina ahpo pamina miciwin kotakaka kici.
Mihcēt ayā kā-māyahkamikwa, Hepatitis A namatakon, namōya kīkway maskihkiya asici. Nanātawihiwēwin maskoc tā-kē-aste-ayayin mōsihēwiwin ohci ēkwa mīna kawiya tā-sisiwē payik HAV kotakak kici.
Hepatitis A ayā wāh-wīhkāc nokwan nipiy nanātawihiwēwin systems ohci, maka nipiy ohtācihowin ēkwa pamīstākēwin pihci rural ēkwa First Nations ōcēnāsa ōta Kānata kwayask kitimākan ēkwa mīna pakitinam virus tā- pīhtikwēt nipiy ēwako ōma tā-minihkwe kici. Nipiy piko tā-misi wanātan kispin ayā āsōskamawaw ayisiyiniw kēhciwāk kā-kāhcitina pāmwayēs tā- minihkwet ōma nipiy. Kispin ki-papāmitohtan ohpimēaskiy, kawiya minihkwe nipiy, piko mōteyāpisk ka-asiwatek, miskwamiy ahpo askitin miciwin ayis ahpo itikwe nipiy source tā-kē-misiwanātan .
Kehcinaho nipiy source ē-kanāta ēkwa kwayask ē-kanaweyihcikatek. Nipiy nanātawihiwē-kamik astawak nipiy nistwaw pah-pitos ayā nanātawihiwēwin tā-kehcinahot nipiy ē-miyosik tā-minihkwe.
Hepatitis ayā isiyihkātēw pāh-pītos āhkosiwina kahkiyaw itōcikēmakan pākipayiwin miskon ohci (wāpahta ācimostakewin capasīs). Ōma pākipayiwin tā-kē-itōtam nanātohk kīkway. Kinwēs minihkwewin iskotēwāpoy ēkwa maskihkiya ki-otinēn tā-kē-ispayin hepatitis; māka, Hepatitis A, viral omikīwin ispayin ayā Hepavirus ohci. Kici ācimostakewin wapahta masinahikan “Viruses”.
Hepatitis A virus (HAV) tipēyihtākwan ohci Picornaviridac, itwēmakan pēyakokōskān apisci viruses. Nikotwāsik astew pāh-pītos Hepatitis viruses (A,B,C,D,E,G)-Hepatitis A ēkwa E piko ōhi nīso kā-āsōpayiw. Ōhi Hepatitis A ēkwa E ayā nipiy pimātan itāspinēwina,māka kā-kanawāpahtinaw Hepatitis A.
Hepatitis A māwaci kā-nōkwa hepatitis, asici ayā 1.4 māwaci kihcimitātahtomitanaw kistēyihtākwana misiwē askiy tahtwāw askiy. Kistēyihtākwan 38% kahkiyaw hepatitis māyahkamikana KihciMōhkomānaskiy, ēkwa itwēwin 22,700 omikīwina. Ēkospi 1988, 7.3% kahkiyaw Hepatitis A omikīwin ohci nipiy pimātan itāspinēwin ahpo mīciwin misiwanāhcikewin.
Kispin immune system nisitawēyinam pīkopayiwin cells pihci ki-wiyawi, sipwētisaham naskomowin tā-wēpina ōma misiwanātahkamikisiwin tissue ēkwa mīna tānēhki ēkosi kā-ispayik. Pākipayiwin ayā anima manācihtawin kici cell misiwanātahkamikisiwin pihci pēyakwayak, ēko ōma oskon.Pākipayiwin ispayin ēkwa mīna wisakēyihtamawin ēkwa pōni apatan ōma area.
Mawaci mana ōhi mōsihēwiwina Hepatitis A kici: osāwipayiwin ēkwa mīna kā- mihcētwāw itōcikēmakan miskon nayēhtāw-āyā ohci), nēstosiwin, wīsakēyihtamin ocēstatay, tēyistikwānēwin, wīsakēyihtamin kihciniskēhk katay sīpā kīspikay, nōhtē-pwākamowin, namōya nōhtē-mīcisoyin, kaskitē sikiwin, sāposowin ēkwa kisisowin. Mōsihēwiwina nōkwana 15-50 kisikaw mwestas kā-nōkwahki ayā Hepatitis A virus (HAV), asici 30 kisikaw ayā nawac ppiko. Mōsihēwiwina namōya sohkepayin awāsisak astamihk nikotwāsik itahtopiponēwak kici.
Incubation isko Hepatitis A kici mamisītotam tānimayikohk Hepatitis A particles astew pihci misiwanāhcikewin mīciwin ahpo nipiy. Nawac cikawāsis kinwēsīs incubation period. Hepatitis A nawac mīna wawiyatisīhkēw ayis tā- kē-āsōskamakew pāmwayēs kiskeyihtākwan ē-ayāwin. Ēkwa mīna āsōpayin ohci cikawāsis kisikaw mwēstas omikīwin isko 1 ipsayin ēkwa mwēstas osāwipayiwin.
Osāwipayiwin ayā mōsihewiwin asici Hepatitis A ohcipayiwin. Ēkōma ispayiwin asakay ēkwa skīsikwa osāwinakwanwa ohci build-up ōma osāwi pigment bilirubin kā-miskikatek mihkowin ēkwa askakayi. Ayā māna oskwan wēpinam bilirubin pīhci bile, māka oskwan pakipayiwin ohci Hepatitis A namōya kwayask ayapatan. Ēkoma mistahi bilirubin build-up pihci mihkowin. Ōhi mīna kotaka mōsihēwiwina kaskitēwe sikiwin, wāpinākosiwin mēyiwin ēkwa kēyakisīwin.
Mōsihēwiwina tā-kē-namatakonwa pāsci nikotwāsik isko nīsosāp pisim isko tā-kīsihtāt āstē-ayāwin Hepatitis A tā-namatakon sēhkē. Otākosiwak tā-maci āstē-ayāwak pīhci nisto ispayin. Mōsihēwiwin ohci Hepatitis A māna namōya wāpahcikātēw awāsisak ohci niso itahtopiponētwaw ahpo āstamēhk, māka nisitawēyihtākwan kēhtē awāsisak ēkwa kēhtēwiyiniw ohci. Nānitaw 22% kēhtēwiyiniwak kā-otihtikot Hepatitis A piko tā-ayat āhkosīwikamik nanātawihiwēwin kici. Mistahi ayisiyiniw tā-kē-āste-āyāw namōya asici ōma ispayin chronic Hepatitis A (kīnwēsis kici ayawin ōma itāspinēwin). Mayaw ponī āhkosit ayisiyiniw, namōya kāwi tā-kē-otihtik HAV ayis ohci lgG antibody.
Maskihkīwiyiniw mōyēyihtam ē-ayāyin Hepatitis A kwayask kā-kanawāpamis. Kispin omikīwin itēyihtakwan, ki-mihkom tā-wāpahcikātēw mahti oskonāhpinēwin ēkwa mahti antibodies HAV ohci ē-kē-āstek. Antibodies wīhtamwak mahti ē-kē-ayāwin ōma virus.
Mōsihēwiwin HAV ohci kinwesis ispayin, ēkwa mīna maka māskōc tāpitaw namatakon. Nānitaw 15% ayisiyiniwakl asici HAV tā-ayāwak kīnwēsis ahpo kawi tā-kē-ayawak mōsihēwiwina nikotwāsik isko kēkā-mitātaht pisim isko, kawi namōya asici (kīnwēsis) omikīwin. Āskaw mōsihēwiwina Hepatitis A ohci āhkwātan ēkwa āste-āyāwin tā-kē-ispayin kīnwēsis. Nānitaw nīso ayisiyiniwak ohci 1000 asici symptomatic acute Hepatitis A (ayawak aciyaw māka sōhkan) tā-nipiwak, itwēmakan 100 nipiwin tahto askiy KihciMōhkomanaskiy. Ayisiyiniw māwaci nipiw ohci Hepatitis A ayā kā-ayawak chronic oskonāhpinēwin (chronic Hepatitis B, C ēkwa minihkwewin ohci chronic hepatitis ahpo cirrhosis) ayisiyiniw pāsci 50 itahtopiponēw.
Ēkōma masinihikewin kici awina māwaci tā-otihtinikot Hepatitis A:
Tahto askiy, itēyihtākwan 30-35 māwaci kihci-mitātahtomitanaw opapāmācihōsak ohci industrialized nations tā-papāmācihō isko mistahi risk askiy ēkota tahto pisim kā-ayatwaw ayiwak ispayin ohci nisto isko nikotwāsik tahto pēyakwāw kihci-mitātahtomitanaw tā-kāhcitinahkwaw Hepatitis A. Ayā risk ayiwak itēyihtākwan nikotwāsiko tahtwaw kispin kitimāki pamihōn. Endemic regions ōhi māka namōya limited:
HAV sisiwēpayiwin ayisiyiniw-isko-ayisiyiniw sāpo mīciwin ahpo nipiy kā- misiwanāta ohci mēyiwin Hepatitis A kā-āsōskama ayisiyiniw. Ayisiyiniw kā- āsōskama ō-cihciya tā-kē-āsōskamakew ohci ponī āpacihtat mīsīwikamik ēkwa ōmavirus sisiwēpayiwin ahpo kā-paminamin mīciwin,minihkwēwin ahpo kotaka kīkwāya. Māwaci iyikohk omikīwin ohcipayin kotak pēyakōskān ohci ahpo masiwēwin. Misiwanāhcikewin mīciwin mīna tā-kē-ispayin Hepatitis A, otatoskēwak ayā mīciwin processing kamikwa ohci ēkwa mīna mīcisowikamik ohci. Namōya mwasi sisiwēpayin ohci omikīwin mihkowin. Kispin kēhciwāk kotak ayisiyiniw asici kē-ayān namōya tā-kē-sisiwēpayin ēkosi isi ōma virus. Ayisiyiniwak tā-kē-āsōs-kamākēw niso ispayin pāmwayēs mōsihwēwina tā- nokwanwa.
Hepatitis A omikiywin tā-kē-patinam ayisiyiniw kispin kwayask kanāciho.Kisīpēkinicihcē kā-ponī āpacihtayin mīsīwikanik, pāmwayēs tā- paminamin mīciwin. Tā-cīstahowikowiyin mīna pāmwayēs papāmācihowin, ēkwa kawiya tā-minihkweyin nipiy namōya mōtēyāpisk asiwatēw minihkwewina ēkwa namōya kīsitēw mīciwin pihci pītos askiy ēkwa kotaka endemic regions ēkota Hepatitis A māwaci ē-nokwa. Atiht regions, pēyakwan Kisiskāciwan, reduced ōhi mistahi Hepatitis A māyahkamikana ohci cīstahowin. Ēkonik ōki kā-cīstahohtwaw paspinatam āhkosiwin, māka ēkonik namōya kā-cīstaho kēyāpic tā-kē-kāhcitinam Hepatitis A. Areas mīna kā- kitimāka, pēyakwan nēhiyaw ōcēnāsa, mīna 7% ayawak ōma tā-kāhcitina Hepatitis A virus.
Cimisēhtāwin manācihowin ohci Hepatitis A ayā ihtakon ohci immune globulin tā-kē-miyikowiyin pāmwayēs ahpo isko niso ispayin mwestas ohci exposure ōma HAV. Asici 21st century maskihkiya, Hepatitis A yāhkipayiwin tā-kē- nakīnikatew. Māka HAV namōya pēyak astew, ēkosi kotaka itāspinēwina kawiya kā-manācihikoya tā-kē-māyahkamikwan. Māwaci kwayask itōtamin kawiya kēhciwāk tā-nātamin ōma virus nistam kā-māyahkamihtat.
Ayā vaccine kipihtinam āhkosiwin, wawiyasihtaw kiyaw tā-itēyihtā āsay ē- kāhcitina virus ēkosi namōya kē-āhkosin ‘kawi’ (ahpo nistam). Cīstahowin ohci ōma vaccine maskihkīwiyiniw tā-miyisk. Hepatitis A vaccine āpatan isko 15-20 askiy. Ēkwa mīna āpatan niso isko newo ispayin mwestas kā- cīstahokowiyin. Kici awāsisak isko 18 itahtopiponewak, nīso isko nisto doses ohci ōma cīstahowin tā-āpacihta, ēkwa kēhte-ayiwiniw nitawēyihtāmwak booster nikotwāsik isko nīsosāp pisim mwēstas ohci nistam cīstahowin. Namōya kiskēyihtākwan kīkway side effects.
Mihcēcis organizations itēyihtamwak ōki ayisiyiniwak tā-cīstahotwaw:
Reported māyahkamikana ohci Hepatitis A pihci Kānata wāpahcikātēw terms ohci kahkiyaw per kā-piskihtahastāhk ēkwa mīna caseload/1000 ayisiyiniwak.
Immune globulin ayā kwayācicikatew ohci antibodies kā-kē-mēkwain isko nīso ispayin mwēstas exposure ohci Hepatitis A virus ēkwa mīna āstamiyikohk mōsihēwiwina asici ōma Hepatitis A. Immune globulin kā-kē- mēkawin pāmwayēs kehciwak tā-natamin ōma virus kici tā-cimisēhtā. Immune globulin ayā manācihtawin ēkwa mīna tā-kē-apatan mēkwāc kikiskawāwason ēkwa kē-nōhāwason.
Mēkwāc kwayask āsōskamakewin, kēhcināhow kwayask tā-kisīpekinicihcēyin kā-ponī āpacihtayin mīsīwikamik ēkwa mīna kanācihta wayawīstamāsowikamik ēkwa mīsīwoyākan nahapīwin, miciminikan, sīkinikēwina ēkwa mīskotōn-atōspōwinānāhtik. Kawiya mātinamāto āpacihcikana, kotaka pamihiwēwina ahpo pamina miciwin kotakaka kici. Kawiya mīna mātinamāto kisipēkināpitēwākan ēkwa pāhkohkwēhonis.
Mīciwin paminikēwak asici Hepatitis A namōya tā-kē-atoskēw kici pēyak ispayin mwēstas kā-kē-osāwipayiw kawiya tā-āsōskamakew Hepatitis A. Mīcisowikamik masinahikēhiwēw tā-pakitinēw otatoskēwak isko mōsihēwiwina tā-namatakohk ēkwa namōya tā-kē-āsōskamakewak itāspinēwina.
Mihcēt ayā kā-māyahkamikwa, Hepatitis A namatakon, namōya kīkway maskihkiya asici. Nanātawihiwēwin maskoc tā-kē-aste-ayayin mōsihēwiwin ohci ēkwa mīna kawiya tā-sisiwē payik HAV kotakak kici.
Ki-wīkiwin kanawāpamikowisiwin kā-wicihikan mōsihēwiwina ohci Hepatitis A ēkwa mīna āstamēhk ispayin tā-kipihtina virus kawiya tā-sisiwēpayik. Atiht ōhi recommended ki-wīkiwin kanawāpamikowisiwin masinahikatew ōta capasīs:
Hepatitis A kakwāyaki apisasin, ēkwa tā-kē-ohcipayin misiwanāhcikewin nipiy. Ayā virus excreted ohci ayisiyiniw ēkwa kispin sewage misiwanāhcikewin ispayin, virus nipīyih astew isko kotak ayisiyiniw tā- minihkwet. Pēyak ōma ispayiwin, ayā chemist ōte Texas university ohci wāpahtam minihkwākan nipiy pihci high powered microscope. Miskam apisci masinahikanis, ēkoma kimisāhowinēkin ēkwa 85% nipiy astew mihkowin, manicōsak ēkwa ēccakāsa! Kipsin ōma kimisāhowinēkin āpacihtaw awiyak kā-ayāw Hepatitis A, itāspinēwin tā-kē-ispayin kotak ayisiyiniw ohci ēkwa tā- kē-āsōskamawaw kā-minihkwet nipiy piko ohci.
Misiwanāhcikewin minihkwewin nipiy ohci sewage overflow, septic tanks, ohcikawin sewer lines, askiy application ohci sludge (semi solid material kā- osihcikatek mwēstas sewage nanātawihiwēwin) ēkwa pahki nanātawihowin wēpin nipiy. Seepage overflow pihci minihkwewin nipiy tā-kē-ispayin Hepatitis A. Kispin viral particles astewa ēkwa ki-mīcin/ahpo ki-minihkwan, cīki astewin sewage sources ayā aquifers kā-apāta minihkwewin nipiy kici tā- kē-totam mīna atiht microbial misiwanāhcikewin.
Wēpin nipiy piko kwayask tā-paminikatek ahpo misiwanāhcikewin tā-ispayin. Kawiya ōma tā-kakwe ispayik, guidelines ēkwa regulations kici nipiy nanātawihiwēwin piko kwayask tā-pimitsahikatēk. Ayā, nipiy systems āpacihtawak chlorine ēkospī ēkwa coagulation (osihcikewin ohci semisolid masses (astew bacteria ēkwa namōya nitaweyihtakwan particles ) pichi nipiy, floculation (osihtawak wooly cloudlike aggregations), settling (ispayin kīhkānākwan) ēkwa filtration nipiy (purifying nipiy ohci sīkopwātinamawin) tā-manipitah virus. Osowin nipiy mīna tā-kipihtinam virus. Kispin ki-ayān private nipiy i.e. mōnahipān, tāpitaw tā-kē-wāpahcikātēk. Kispin mistahi bacteria miskikātēw, nipiy misiwanātan asici sewage ēkwa nipiy sēmāk tā-kē- nanātawihikatek pāmwayēs tā-minihkwe.
