Nistum-Kiskinwahamākēwin Nipiy Nīkinikan
Nakayaskamohtahiwewin: Ōma nīkinikan kici, oski āyak pakitinawak te-kiskinowāpahtakwaw nipiy ohci kikwaya ēkwa mīna tanisi isi wāpahtakwaw nehiyawak ohci. Nipiy kihcihtwāwisiwin mīna nīkāninikāwan. Kahkiyaw pimātisiwin nitawēhtam nipiy, kispin nama kīkwāy nipiy ēkosi nama kīkwāy pimātisiwin mīna. Ōma nīkinikan wāpahtamak osihchikewin ācimowin First Nations ayisiyiniwak ohci. Ēkwa mīna newo kihcēyihtākwan nikāninikasowin tanakiskamohtawak ēkwa mīna tanisi isi itāpatisiwin ōta askiy. Kiskinohamawākanak ta-ayāwak opportunity ta-wāpahtakwaw maskihkiy wasakapayis ēkwa mīna o-kiskinwahamākēwin ohci. Awāsisāk mīna ta-mēyawak opportunity ta-nihtā totākwaw nipiy ohci kīkwāy ēkospi tahkākamināpoy ēkwa sōhkanāpoy ayāwina. Tawāpahtamak misiwe pīhce kiyānaw astew nipī ēkwa mīna papāmi. Kispin nama kīkwāy nipiy, pimātisiwin namoya ki-tayanaw. Kapē ayi ōma niyānan kīsīkāw ahpo mitātahta āpihtaw kīsīkāw.
Nistum Kīsīkāw: First Nations Osihchikewin Ācimowina
Wāsakāpikisik: Wīhtamāwek āwāsisak ē-mācihtatyik oski kikwāy y ak kīkway nipiy W nipiy ohci. Kakwēcimek kiskinahamawākanak ta-wīhtamāskaw kikwā ē-kiskēỳihtamak nipiy ohci. Kotāpacihtā “pīkiskwē asinis ahpo mēkwan.”Kiskinahamawākanak āsōnamātowin papāmi oma wāsakāpi. Kakwēcim kiskinahamawākanak māmitonēyihtēmw ke nikānimakan nipiy ohci.Ātiht māskoc nipiy sihcikēwin isi kisik pakāsimowin ahpō ōsi e-papāmitāpāso ahpō nipiy mētawēwin isi nōtinikewin.Kakwēcim kiskinahamawākanak māmitonēỳihtēmwak tānitē ohci nipiy oma ēkwa nānita wāpahtakwaw tānisi isi nipiy itāpatan wikiwawī anohc tipiskāki.
Isīhcikēwin/Kiskinwahamātowin
Weyashcikewin Mīcisowināhtik
Gluep (Mudworks by Ann Kohl)
Ohcitaw tipēyihtakwan nisi-sōhkan ēkwa mīna nipīwapiy: Masinahikan: Namoya ōma ka-ke-mīcin!
Ēkōma kiskinwahamāsowin pēyak awāsisāk kici:
- 1 TBS. Elmer’s Pasakwahikan
- 1 TBS. Nipiy
- 2 TBS. Borax Solution – (60 ml borax + 1 L nipiy)
Piwisikana Nitaweyihcikewina
tipahikan ēmihkwān, oyiskowakin miniihkwākan, ēmihkwāna ahpo pihkahtēwāpoy te-kahikana, mīciwin itasināsowin (optional), nipiy asowacikan ahpo oyākan.
Kiskinohtahmāhēkan:
Mihcesis tipahikan pāwayēs, isi māmawi borax solution ohci 60 ml borax (1/4 c)1 L nipī; mitoni tihkāpāwatā borax ēkwa yīkatēstā. Māmawi borax solution, nipiy, miciwin itasināsowin ēkwa pasakwahikan, ki-tē-hēn tāpi iskoh gluep ispayin. Otina ohci minihkwākan ēkwa atoskāta ke-cihciya asici. Kocīhta āpacihtāyin kisik silly putty. Kiskinwahamawākanak itāpacihtāwak māmawipayiwana ta-osīhtat miniscikos pīhci nipī asowacikan ahpo oyākan. Kwayask wīhtamawak itōtakwaw kikway pēyakwan osihcikewin ācimowin ka natohtakwaw.
Manisikātēw ēkwa Itasināsowin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: Osīhcikēwin Osāwi Miniscikos Wakīc Sīpihko
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Mōswākana, osāwi ēkwa sīpihko
Kiskinohtamāhēkan: Manisa osāwi masinahikan āpihtaw, māka namoya sīpihko. Wīhtamawak kiskinwahamawākanak ta-manisahkaw osāwi piko. Taosihtawak miniscikos asici osāwi masinahikan ta-pīkosikemak wīhkwēsīhta pīwipicikan ēkwa mīna ta-pasakwahamak ēkota miniscikos ōma sīpihko masinahikan ēkwānima nipī nokosistam. Wīhtamawak itotahkwaw pēyakwan osihcikewin ācimowin ka-natohtakwaw.
Osihcikātiwin Tapasinahikewin:
Isīhcikēwin: Piyesīs Samatapiw Ki-miniscikos
Piwisikana Nitaweyihcikwina: Wāpiski pasakwahikan, masinahikan oyākan, mēkwanak, styrofoam pākāhtowān nanātohk isi ispīhcāk, akokwācikanis (optional) osāwi pīswē-maskisin, osāwi sēhispwākanān, piyesīs masinipayiwin, pasakwā sakahikanis.
Kiskinohtahmāhēkan: Kanawāpahta masinipayiwina piyesīsak ohci, awāsisāk ta-māmiskōtamak kīkwāy itahcā piyesīsak ohci. Kikway anima piyesīsak isinākwaneyaw pēyakwan kotakak ōki piyesīsak? (Mikot, misita/oskata, mēkwanak…) Pāmwayēs kiskinwahamawakanak ta-kohtēhcek pahkwēsāwāta osāwi pīswē-maskisin nanātohk apisci triangle, ēkoni ōhi mikot. Kispin namoya kitayan nihtāwihcikewin miskīsikwa pahkwēsāwāta apisci wāskāpayis piyesīsak miskīsikwa kiki.Ta-nawasōnikewak kiskinwahamawakanak styrofoam pākāhtowān nanātohk ka-ispihcakik. wīhtamawak kiskinwahamawakanak ta-tihtipipayihatik ēkoni wāpiski pasakwahikanih tāwāyihk mīcisowināhtik ka-astēk. Ēkosi mīna mēkwanak ta-āstawak. Pasakwaha miskesikwa ēkwa mikot. Osihta misita/oskata sēhispwākanān asici (II) Ay-apiha ki-piyesīsam miniscikoseh āsay ke-ositayin. Āpacihta pasakwahikan sakahikanis ta-micim kici piyesīs
Sohkā Mētawēwin
Isihcikēwina: Okimāw Mikisiw ēkwa Sākēw
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Mohcihktawin, nisitawēyihcikāwina itasināsowina (masinipayiwin wīhowinawaw, ahpo itasināsowin sēnipān) Mikisiw kici ēkwa Sākēw, pōtācikan, pīwipicikana masinahikan ahpo anaskan isawēyāna, māmitoneyihtamowina.
Kiskinohtahmāhēkan: Kiskisimek ocihci ācimowina wāsakāpikisik ohci. Pīkiskwē ēwako ōma ohci piyesisak ka-nawasōnākcik Okimāhkān Mikisiw. Wīhtamāwak tanisi isi pimipahtāwin itōcikātēk Okimāhkān ka-nawasoni ēkwa mīna ēkwāna ayisiyiniw kiskinahamēwiw kotaka kici ta-nawasōna. Kiskinwahamawākanāk ta-nawasōnāwak awiya ta-mikisiweyit. Wihtamāwak itōtamwak ay-āskawi mīna kotakak ta-kocīhtātik. Wīhtamāwak pēyak piko ta-nawasōnākan tahtwāw ka-nawasōnācik. Okimāw nawasōnāw māwaci iyikohk. Wīhtamāwek kiskinwahamawākanāk ta-ohpinahkwaw micihciywawa ta-nawasōnācik Okimāwa. Ēkospi ēkwa Okimāw nawasōnew Sākēwa. Nisitawēyihcikān ēkwa mīna nanātohkonakosiwak Sākēw Okimāw ohci Nistohtamohiwewin perimeters mētawēwin ohci (kispin mētawēwikamik itōtamik, tāwāyihk ta-miyopayin). Kahkiyaw kotakak piyesisak wiyawāw. Māmiskōta kikway piyesisak itōtahkwaw (pakāsimowak , pimihyāwak, wacistwanihkēwak, ēkwa mīna wāwiwak). Awāsisak wayawikāpawiwak isko sākēw ē-pōyot ēkwa mīna twēhowak miniscikoseh. Sākēw pimosinēw anaskan ahpo masinahikana pici wāsakāmah (nokosistamawew oski miniscikos). Nawac kika pēyak ahpo niso āstamēhk masinahikan/anaskan ispīhci awāsisak. Piyesisak namoya ka-miskam miniscikos wayawikāpawiwak pitihkwēkāstan mitahtahkwanwawe. Mikisiw mōsāhkinam anaskana/masinahikana mētawēwinah ohci. Sākēw ēkospi mekiw miniscikosak kāwe. Piyesisak ka-kwe twēhowak miniscikosah. Nāspic itotamwak isko nama kikway miniscikosah ihtakwanah ēkwa mīna piyesisak pitihkwēkāstan mitahtahkwana wayawikāpawiwak. Mētawēwin kāwi ta-kemacipayin. Tēpakohk isko mitātaht cipahikanis mētawēwin kāh-kinwes.
Pīkiskwēwin
Isihcikēwin: Mikisiw ēkwa Sākew Kākisimo
Kiskinohtahmāhēkan: Ayamihtā ācimowin asici wawiyasipayiwin. Ōma ka-ke ayamihtān mīna kākisimo awāsisāk asici kapē ayi ōma unit.
Mīcisowinis Itēyihtākan
Kispin pēyakwan māmiskōtamawin miniscikos osihtawin ēkwa mīna māmiskōtamawin piyesisak ēkwa sākēw ohci ta-pimitsahamin; mahti esa miskamāso mīcisowinis isīhcikēwina ta-itotamin asici awāsisak.
Piyesisak tahkoci Miniscikos
Otinikātēk ohci ati-online awāsisak piminawasowin masinahikan http://www.familycorner.com/recipes/edible-bird-s-nest.htm
Ke-ni-tawēyihtīn:
Chow mein wāwipahkwēsikan, maskihkīs chips, ahpo maskihkīs asiskīhkānāpisk, marshmallow pāhkahāhkwānis (peeps) ēkwa sīwanos oyatahikāso sākēw, wax masinahikan, oyakan masinahikan(itasināsowin oyakan optional).
Kiskinohtahmāhēkan:
Astā isawēyāw wax masinahikan pāh-pēyak oyakane. Astā chow mein wāwipahkwēsikan mistiākaneh. Kispin ke-āpacihtān maskihkīs pahkwēpita Tihkisa maskihkīs pīwikahamis. Kēsiskawihkasikan ahpo āstamipayi kisisikan isko ta-tihkitek. Sīkin tihkāpiskis pāsci chow mein wāwipahkwēsikan, māmawipayi isko akwanāhikatīk. Astā piskwatinā ohci maskihkīs/chow mein wāwipahkwēsikan, kikawin oyakanēh(tahkohc waxed masinahikan). Awāsisak osīhtawak miniscikosak. Kēhcināho maskihkis ē-tahkipayit, māka namoya kinwēsk pēho ahpo ta-maskawipayaw! Astā marshmallow pāhkahāhkwānis tastawāyahk miniskicos. Astā mīna sīwanos oyatahikāso sākēw asicipit piyesis.
Sākēw Kaspipakwesikanisak Pisiskīwāyisak
Kiki pēyak awāsis mahti ēsa aya:
- 1 Kraft mākwahikan yāyikis, nēwohayik
- 4 Ritz mākwahikan kaspipakwesikanisak
- 20 chow mein wāwipahkwēsikan
- 4 yāyikis sīpaskwātam osāwaski olives
Āsta 2 mākwahikanis pīwipicikan tahkoci 2 kaspipakwesikanisak; akwanaha asici kotaka kaspipakwesikanisak.
Miyo āsta 5 wāwipahkwēsikan naspāci wīstihkēwin kaspipakwesikanisak taosīhtayin “Sākēw Askasiy” āsta olive yāyikis “miskīsikwan” kici.
Wāsakāpi Kīsik:
Pīkiskwātek awāsisak ohci ooma“Nipiy pīhci kiyānaw ēkwa mīna papāmi kiyānaw astew” ēkwa mīna māmitonēyihtamak kīkway itwēwin ēkwanima. Kiskisomik otākosihk (iskwēyāc kīsīkāw) kakwēcimawak kiskinowāpahtakwaw tanisi isi nipiy itāpahta wikiwawi (ātiht nipiy ōma itāpatan kiki: kisitēpowin,kisīpēkinikēwin,wēpin mīsīwikamik, kisīpēkāpitēwin.)Anohc kā-kīsīkāk kakwēcimawak tapīkiskwētek ohci nipī ēkwa tanisi isi itāpacihtatek aspin otākosihk. Kotāpacihtā “pīkiskwē asinis ahpō mēkwan.” anohc tipiskāki,kakwēcimek tamāmitonēyihtamak tānimayikohk nipiy itāpatan wiyawāw wikiwawi.
Weyascikewin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: Asiskiy tahkohc Mihkināhk ispiskwane
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Sīpihko masinahikan (8 ½ x 11), osāwaski mētawēwin pahkwēsikan, apisi masinahikan oyakan, nanātohk sanaskekanak, ēkwa mīna sanaskekanak osīhcikan: screen, yēkaw masinahikan, popsicle miscisa, sikwatahikan, asiniy, sakāskwahonak , etc… Mihkināhk ohci masinipayiwin (wāpahta appendix).
Kiskinohtahmāhēkan: Miyik awāsisak sīpihko masinahikan asici mihkināhk masinipayiwin. Awāsisak ta-astawak osāwaski pahkwēsikan ēkwa ta-taswēkastāwak mihkināhk masinipayiwin. Wīhtamāwak kahkiyaw mīna pahkwēsikan astāwak ta-akwanahokasot mihkināhk. Wīhtamāwak nanātohk sanaskekanak itāpacihtatek mihkināhk ispiskwaneh. Kīsahkamikitiswawi miyik apisi osāwi pahkwēsikan ēkwa mīna ta-taswēkastāwak askiy tahkohc mihkināhk ispiskwaneh.
Pahpitosipayowina: Nawac ta-weyascikiwin ēkwa miywēyihtākwan āpacihtā asiskiy iyāyaw pahkwēsikan.Wayawītimihk ohci nawac (atāwēwin askiy namoya myosin) ēkwa asiskīhke ta-astawak tahkohc mihkināhk ispiskwaneh.
Manisikātēw ēkwa Itasināsowin Mīcisowināhtik
Kocitawin: Nipiy isi-nakwan pa-pitos itasināsowin. Asāsisak tamamitoneyihtanwak osici pitos nipiy ē-ke-wapahtahkwaw. Wēhtamewek askaw nipiy sīpihko isinakwa ayis cikāstepekitin/wāpamon itasināsowin kisik ochi. Kihkīhtow nipiy osici tānēhki pitos itasinākwa. Newo sāpwāstēwākana āpacihtā awāsisak ta miyo wapahtahkwaw. Nistum nipiy sāpwāstēwākan āsta sīpihko masinahikan otāhk, wēhtamewek awāsisak ta-mamitoneyihta kisik ōma. Kakwēcimek kiko itasināsowin nipiy īsinakwa. Kehtwām ēkwa, niswāw sāpwāstēwākan āsta asisky,itēhah isko nipiy ēkwa asisky yōskicēs kikakāw isinakwa. Kakwēcimek awāsisak kiko itasinasowin nipī isinakwa. Kehtwam kawē nistwāw sāpwāstēwākan, āsta askihtako atisikan. Wēhtamewak tanisi isi apisi oskihtēpak peyakwan algae askihtako ēkwa askew askihtākan nipī. Kehtwam ēkwa kawē, newāw, sīkin asisky, askihtako astisikan ēkwa asta sīpihko masinahikan otāhk. Pīkiskwē pollution osici nipiy ka-astēk. Kakwēcimek kiko itasināhikan nipiy ōma nēwoayak sāpwāstēwākan isinakwa.
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Pīwipicikana masinahikan asici newo sāpwāstēwākanis itasināhikatēk, itasināsowinak:osāwi, askihtako, sīpihko, osāwi, osāwās etc… nanatohk itasināsowin masinahikana (8 ½ x 11).
Isīhcikēwin: Pāmwāyēs ta-mācihtāyin ta-itasināsowinak asici awāsisak tamamitoneyihtamwak osici pitos itasināsowinak nipiy ohci ke-wapahtakwaw ēkwa mīna itēyihtākan tanisi isi nipī ispayik ēkosi isi ka-itasinākwa. Awāsisak ta-otinamwak nistum masinahikan asici sāpwāstēwākanis. Mayaw ē- ponihtāwak, ta-manisamwak sāpwāstēwākanisa ēkwa ta-pasakwahamak.
Ayiwākes Isīhcikewina: Nipiy ōma kīkwāy misiwē kiyānaw ēkwa mīna wāsakām kiyānaw astēw. Nipiy kwayas kinitawehtinaw tahto kisik. Wēhtamawek awāsisak ta-minihkwēwak nipiy isko ē-kaskihtātek. Kakwēcimek mahti ē-ke-pēhtahkwaw wiyawaw wataywawi nipiy ōma. Kakwēcimek mīna ē-minikwēcik nipiy, isi osīhcikewin ōma tawāwin kici.Kemihkominow ōma nipī wapiy ēkwa mīna mistahi nipiy wapiy ohci kikway.Kētahtawē ka-itohtēya maskihkīwikamik ahpō ētikwē IV sakamon ohci kiyanaw, ēkosi isi ē-mēkawiya miyo nipiy wapiy ke-wiyawana kiki. Kakwēcimek awāsisak kikway tōwihkān sīwihtākan nipiy ē-wayawipayik osici ki-wiyawan ohci ( i.e. matowināpoy).
Osihcikātiwin Tapasinahikewin:
Isīhcikēwin: Mihkināhk Nihtāwihcikewina
Kiskinohtahmāhēkan: Mihkināhk masinisāwān, itasināsowin masinahikan, masinahikan oyakan, mōswākan, itasināhtiwak, pasakwahikan, nawasonikewina: sakāskwahon, asikanēyāpiy, googly miskīsikwa.
Piwisikana Nitaweyihcikewina: sohka-misi-tawāwin ta-pimipahtā ahpo kwāskohtiwin kiki, māmitoneytamowina.
Kiskinohtahmāhēkan: Awāsisak ta-wāsakāmēkāpawiwak ēkwa tamicimīnahkwaw o-ciyciywawa ēkwa mīna ta-nikamowak ōma pēyakwan “ Ring around the Rosie” itehtakwa.Awāsisak māh-mēskoc wāsakāmēkāpawiwak pēyakwan pīsimohkān ispayit. Mayaw awāsisak atiyawak iskwēyāc “Mihkināhk Miniscikos”, ta-apowak tastawāyak wāsakām. Ka-ke-itotēn ōma mihcecis. Ēkwa mīna ta-ke-apatan isko Nipiy Ātayōhkan Kīkwayi.
Pahpitosipayowina: Pēyak awiyak ta-ke-apiw tastawāyak wāsakām nokosistamawew mihkināhk ēkwa mīna ta-ke-nawasonēw, mwākwa, wacaskēkwa mīna kotakak pisiskewak ta-apiwak tahkohc Mihkināhk ispiskwane.
Kiskinohtahmāhēkan: Osk-āyak ta-mōcikihtāwak ta-osihatik wēhcisi mōcikan mihkināhk ohci ē-māmawēyatik asici (wāsakāma, metwēyāpisk, mīna ovals.) Wēhcisi oyatahikāso mihkināhk osihcikatew ē-itāpacihtāyin templates (wāpahta appendix) mihkināhk kiki, āwasisāk ta-manisāmok kiki mīna tapasakwahikewak assemble mihkināhk. Nistum ōma template ka-kimiskotōnin oyākan ohci. Kiskinawācihcikācēsik kakitāpasinahikēpayihtak tāhci itasināso masinahikan. Kiskisōmik ōma ācimowin ohci North America osihcitatek tahkohc Mihkināhk ispiskwaneh.
Pahpitosipayowina: Pasakwaha asikanēyāpiy wāsakām misi-wāsakāma ohci mīna miniskwahpicikan, astā wiggly iskisikwa, pasakwaha kotakak nanātohk kikway wawēsihtah shell, isi sakāskwahon (aniki tortoise itasināsowak takahkiyih.) Mēskoc ohci matwēyāpisk,āpacihta nanātohkosihewina tawawēsihit mihkināhk.
Isi-pīkiskwēwin
Isīhcikēwin: Ayamihta ācimowinis “Mihkināhk Miniscikos” awāsisak kici.
Kiskinohtahmāhēkan: Masinaha ācimowinis misi-masinahikaneh ahpo wāpiski–kaskitēwi masinahikanahtek. Awāsisak ta-nikamowak pēyakwan “Ring around the Rosie“itehtakwa,wēhtamawek awāsisak kīkwāy tōcikana take-totamwak mekwac ka-nikamowak.Itwaha tahto itwewin, wapahtahek awāsisak ka-we itwewina “Tahkohc Mihkināhk Ispiskwane”.
Mīcisowinis itēyihtākwana:
Mihkināhk Sīwanos
Piwisikana Nitaweyihcikewina: vanilla wafers, (askihtako) frosting, shelled pecans, askihtako gumdrops.
Kiskinohtahmāhēkan: Frost sipa 1 wafer, asta 2 pecan ay-āpihtaw āyitaw wafer.Asta 1 askihtako gumdrop kiki ostikwan. Asta 2nd wafer taostayan tahkoc (ispiskwan).
Mihkināhk Maskawātisiw Piwisikana Nitaweyihcikewina: Neso pīsi-kiscikānis wawikaspipakwesikanisak, askihtako olives, mākwahikan wiz siswaham, papakisāwātēw kaspipakwan 4cm kinohta ēkwa 1cm ayakaskāw, pēyak papakisāwātēw kaspipakwan 6cm kinohta (osoy kiki ēkwa mikwayaw).
Kiskinohtahmāhēkan: Siswaham mākwahikan wiz tahkohc pēyak kaspipakwesikanisak ēkwa mīna asta niso apisi kaspipakwan akāmi- miskāta kici ēkwa asta kotak kaspipakwan ka-kinowak kiki osoy ēkwa mikwayaw, asta ayakaskāw olive tahkohc kaspipakwan ostikwa kici. Ēkospi ēkwa siswaham mākwahikan tahkohc kotak papakisāwātēw,metawake ēkospi kake mowaw ki-mihkināhk.
Nisto Kīsīkāw First Nation Maskihkiy Wāsakāpayis Kiskinohamākēwin
Wāsakāpi Kisik
Kiskisōmik awāsisak wiyawāw mēkwahc atoskēwak nipī ohci kīkwāy ēkwa mīna tanisi ōma isi kanawāpahta First Nations ayisiyiniwak. Iskwēyānihk ka-wāsākāmapi, kakwēcihmawak natawikanawāpahtakwaw ēwako ōma ohci nipiy itāpata wiyawāw wikiwawi. Kakwēcimak:Tānimayiko nipiy āpatan? Kīkwāy kici itāpata? Kitihtin wīhkac nipiy ta-nōhtēpayi? Wīhtamāwek awāsisak ē-wāsakāpitihk ōta wāsakāmih; nama kīkwāy mācihtāwin mīna pōni-yēhēwin. Wīhtamāwek tāmiciminahkwaw o-cihciywawa ēkwa mīna tawaskawinamok tāpiskoc ē-wastinikētik.Kakwēcihmek mahti ē-kikanawāpahtahkwaw tanisi isi wīcēwākanah o-ciyciya kīspin pēyakwan wiyawāw ispayikih.Asta masinipayiwin maskihkiy wāsakāpayis ohci (wāpahta appendix)wīhtamāwak newayak piskihtisiw awa maskihkiy wāsakāpayis.First Nations maskotēw-askiy ohci tāpwēhtāmak newo kihcēyihtākwan nikāninakāsonah astewa.Ēkwānihi, askiy, yōtin, nipī, ēkwa iskotēw.Kīko kihcēyihtākwan nikāninakāsonawin kapīkiskwēskwiya ohci? Nipiy misiwe astew ōma askiy, kīspin namakīkwāy nipiy astew,namakīkwāy askiy.Anohc pīkiskwe wāsakāpi, ta-ka-kwēcihmawak tānimayikohk nipiy ē-āpacihtahtik wikiwawi ēkwa mīna tanisi isi wiyawaw āstamiyikohk nipīta-ke-āpacihtahtik. Āpacihta “pikiskwe asinins ahpo mēkwan.”
Ācimowin Kīsīkāw:
Kayāsēs aspin, ēkwāniki ayisiyiniwak wa-wīkiwak ōta ōma Mihkināhk Ministik ēkwa isiyihkātew anohc North America. Wiyawāw tipiyawēwisī kīkway ke-isīhcikēwak, mētoni pītos,namoya tāpiskōc anohc. Ōki ayisiyiniwak miyo wīkiwak asici pakwāc-āyihk. Nāmoya ōki ē-tipēyihtakwaw askiy, māka iyāwaw okanawēyihcikēwak askiy kici. Kiskēyihtamak kīspin pēyak kīkway isīhcikēyin kahkiyaw kikway ispayin. Kahkiyaw kīkwāy ōta askiy kihcēyihtākwan ēkwa mīna asici ahcahk. Asiniy ēkwa mīna nipiy kahkiyaw ayāwak ahcahkwahk. Tahto ōhi ahcahkwak ayā okimāwēyihtākosiwak ayis namōya kotak ahcahk peci sōhkihtākwiso. Asiskiy ōma ayisiniwak isiyihkātākwaw Okāwīmāwaskiy, pakitinam ayisiniwak asici micisowin ohci oskihtēpak ēkwa mīna pisiskiwak. Yōtin mīna wici-mētawew, nēwayak ohci ki-pāpayihn, Kiwētinohk, Sākāstēnohk, Sāwanohk, ēkwa Pahkisimotāhk. Iskotēw sōhkēyihtākwan mīna nikāninakwan, ayis iskotēw ōma micisowin kanawacīstamaket ēkwa mīna nisōhkamaw pahkēkin osīhtāwin kici, iskotēw kanācihtaw askiy tahto sikwan. Ēkospihk ēkwa nipiy, nipiy ōma pakitinew ayisiniwak asici kīkway ta-minihkwehcik ka-nōhtēyāpākwēt mīna ta-papāmiskātik kici. Kahkiyaw ōhi nīkānipowina, nisitawēyihtākwan. Ēkwa mīna tāspwāw kahkiyaw ōhi nīkānipowina nisitawēyihtākwana maskihkiy wāsakāpayīs ohci. Kapē ayi maskotēw askiy ēkota kihci maskihkiy wāsakāpayīs osihcikātew asinis ohci. Mihcēt ke-misiwanātan ispi settlers ē-pē-takosinak ohci akām kihcikamīhk māka ātiht kēyāpic ayawak anita tāpiskōc Wanuskewin ōte Saskatoon. Kayās itēyihtākwan ta-astāyin piko kīkway Okāwīmāwaskiy te-āpacihtāyin cistēkahokan itwē makan ē-tahkamet Okīwīmāwaskiy, tēyakwac asinis āpatisiw mīna āskaw kēyāpic ke-wāpahten mīkowāhp ohci. Kiyām ōta nanātohk kīkwāy mēskwacipayin First Nations ayisiniwak kēyāpic onākateyimiwewak Okīwīmāwaskiy ohci ēkwa mīna okimāwēyihtākosiw Askiy, Yōtin, Nipiy ēkwa Iskotew
Weyashcikewin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: Masinipēhikēwin Maskihkiy Wāsakāpayis
Piwisikana Nitaweyihcikewina: tapasinahikēpayihtā maskihkiy wāsakāpayis (āpacihta mihkināhk ispiskwan kiki) tahkohc sōhkan Manila masinahikan ahpo kispakēkan wāpiski masinahikan, newo itasināsowinak sisopēkahikan: sīpihko, osāwi, mihko, wāpiski, sponges ahpo sisopēkahikanāhtik, ācimowinasinahikan.
Kiskinohtahmāhēkan: Akwanaha mīcisowināhtik ācimowasinahikan asici. Asta newo itasināsowinak sisopēkahikan tastawāyak mīcisowināhtik. Miyik awāsisak masinipayiwin maskihkiy wāsakāpayis ohci: kakwēcihmak takinawapahtahkwaw tānita itasināsowina itastēk. Awāsisak ta-sōpēkaham tahto piskihtisiwin asici peyak itasināsowin. Asta pahkan isko ta-pāstēk ēkospi ēkwa ta-manisamwak wāsakāmēsak.
Manisikātēw ēkwa Itasināsowin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: Maskihkiy Wāsakāpayis Tapasinahikewin
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Masinahikana, masinipēhikēwin maskihkiy wāsakāpayis ohci, pasakwahikan, itasināsowinak, mōswāka.
Kiskinohtahmāhēkan: Tahto pahki maskihkiy wāsakāpayis nokosistam pēyak ohci newayak nikāninikāsowin. Ta-manisamwak masinipayiwin kawāhkōhtahkwaw ohi: Askiy (oskintēpak, mītosak) Yōtin (air,weather) Iskotew (piminawasowin,mihko kikway) ēkwa mīna Nipiy (nipiy isīhcikēwina,ninipīm). Awāsisak ta-pasakwahamak masinpayiwina maskihkiy wāsakāpayis ohci. Ēkospi ēkwa ta-itasināhamwak aya piskihtisiwin kawiya ka-akwanāhikatēk masinipayiwina asici. Mayaw kīsihtāwak ka-wehtamakwak tānēki kanawasonahkwaw kikwayi tapisinahikewina.
Pahpitosipayowina: Miyik awāsisak papakiwayānēkin ēkwa asikanēyāpiy ēkwa mīna kotak sanaskenanak ta-astatek maskihkiy wāsakāpayis kici. Ahpo nitaweyihcikewina kīsihtāwak (namoya asici papakiwayānēkin/asikanēyāpiy) ēkwa mīna asta newo namoya itasināsowina maskihkiy wāsakāpayis ākawāyihk ta-osihtayin maskihkiy wāsakāpayis masinahikan. Kiskinwahamākēw ta-ke-masinaham kikway maskihkiy wāsakāpayis ohci.
Osihcikātiwin Tapasinahikewin:
Isīhcikēwin: Asiniy Maskihkiy Wāsakāpayis
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Yêkaw masinahikan, pasakwahikan, apisi asinis (optional: oki asinisak ka-kesisopēkahikawak sīpihko, osāwi, mihko, wāpiski,ahpo sisopācikātēw sisopēkahikan asici nawac te-miyosin).
Kiskinohtahmāhēkan: Kiskinwahamawākanak ta-kinawapamewak Maskihkiy Wāsakāpayis ēkwa mīna ēkota mwēhci ta-astawak asinisak. Pasakwahik asinisak yēkaw masinahikaneh. Pīkiskwātak awāsisak ohci nistam maskihkiy wāsakāpayis ē-ke-misikitit pēyakwan tahkiskācikan nihtāwikihcikan. Ācimostātowak tanisi isi maskihkiy wāsakāpayis apatisow nanatoh First Nations ayisiyiniwak ohci Mihkināhk Miniscikos (North America) ta-kiskinwahamākēt First Nations ohci.
http://americanflatbread.com/the-medicine-wheel-bread-story/
Sohkā Mētawēwin
Isīhcikēwin: Maskihkiy Wāsakāpayis(Nanatohk Nēwayak Kīhkēhtakāhk)
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Sohkā mētawēwin ē-misitawāw, māmitoneyihtamowina, nēwo kiskewēhonak (mihko, osāwi, ēkwa wāpiski), akōyāpahpitisowin, ēkwa tēhtapiwin.
Kiskinohtahmāhēkan: Nawasōna awāsis tāwāyihk wāsakāpayis kici. Ēkwa wiya awa awāsis tipēyihtam ta-tēpwāta itasināsowina ohci ohi mihko, osāwi ēkwa wāpiski. Nistam ayi, tahto awāsis pītos kiskewēhonak nātamwak. Ka-ākōypahpitisot awāsis itwew pēyak itasināsowin ēkwa awāsisak itohtēwak ēkotē kīhkēhtakāhk, nistam nēwo awāsisak piko ta-kē ayāwak ēkota itasināsowin.Kotakak itohtēwak pītos itasināstēk kiskewēhon. Tāwāyihk awāsis miyaw nistwāw ta-kāh-kocīhtāt, kīspin kwayask itwew, ēkwana awāsis tāwāyihk ēkwa itohtēw. Kīspin namoya kwayask itwew, kahkiyaw awāsisak itwewak “namwāc ēkota”.Ōma mētawēwin nāspic ta-kē-mētawēwak.
Isi-Pīkiskwēwin:
Isīhcikēwin: Ayamihta ācimowinis ohic awa Ralph Metzer, Ph. D.Green Psychology (Psrk Street Press, 1999).
Newo Nikāninikāsowin Maskihkiy Wāsakapāyis Ācimowinis
Kiskinohtahmāhēkan: Mayaw pōni-ayamihtāyini ōma ācimowinis, kwēcimēk awāsisak ta-mamitonēytahkwaw pāh-pakiācimowinis. Kikway itasināsowin nokosistamakēw Sākāstēnōhk? (iskotew=mihko), Sāwanohk? (kaskitēwi=asisky), Pahkisimotāhk? (nipiy=wāpiski), Kīwētin (yōtin=osāwi). Kiskinohāmawek awāsisak ōma, ēkwa mīna wayawītimihk itohtēk tawapahtamēk newo kiskinohtahmāhēkana.
Pahpitosipayowina: Awāsisak ta-masinahamwak ācimowinis newo kiskinohtahmāhēkana ohci ēkwa mīna newo kihcēyihtākwana nīkāninikāsowina.Iskotew ohci Sākāstēnōhk, Asiskiy Sāwanohk ohci, Nipiy Pahkisimotāhk ohci ēkwa Yōtin/air Kīwētinoh ohci. Mayaw mēkiwak itēyihtākwawa, masinaha ācimowinis masinahikanē ēkwa oyakihcikewina kihtwam wāsakāpayis kīsikāw.
Mīcisowinis Itēyihtākwana:
Maskihkiy Wāsakāpayis Sōkāw Wīhki-Pahkwēsikanis
Ingredients:
- 1/3 C tohtōsāpōwipimiy, iyōskisi
- 1/3 C pimiy
- 3/4 C sōkaw
- 1 TSP. ohpihkasikan Pīwēwēpinam sīwihtākan
- 1 wāwi
- 1 TSP. vanilla
- 2 C aski-pahkwēsikan S
- ōkaw, itasināsiw kispin nitawēyihtākosiw Miciwin itasināsowina (sīpihko, mihko, osāwi)
- Asay osihaw icing
Kiskinohtahmāhēkan: Pīstewatah tohtōsāwpimiy wīhkihkasikanis mōhkomānikān asici. Asta sōkāw, ohpihkasikan, ēkwa sīwihtakān ēkwa kikin tēha isko kikinikātēw. Pīstewatah wāwi ēkwa vanilla ēkospi aski-pahkwēsikan isko ē-kas-kihtayin. Asta kotak aski-pahkwēsikan. Akwanāhaw ēkwa tahkiha 1 tipahikan kiki; Kisiswa sēkowēpināpisk isko 375 Degrees. Tihtipipayiha wīhki-pahkwēsikanis. Āpacihta wāwiyē minihkwākan ta-pahkwēsawatet wihkipahkwēsikanis. Kīsiswek namoya kikway pimiy ta-astek wihkipahkwēsikanis oyakēsk isko 7-8 tipahikanis, wāskās ayātastēw ēkwa capasis osāwinākosiwak (kawiya osāmihkanitēpo). Tāskinēk asay osihtikatew icing newo wiyākanisa asta; miciwin itasināsowina isko akāwātamowin itasināsowin ki-pihkohtān. Ki-ayān sīpihko, mihko, ēkwa osāwi, kotak tawāpiski. Awāsisak ta-āpacihtawak popsicle mihcisa ta-sisopēkahikētik āpacihtawak newo itasināsowina maskihky wāsakāpayis wihki-pahkwēsikanis. Kakwēcimek ta-āpachitatik kotak maskihkiy wāsakāpayis ta-kiskinōhtahiwēt.
Wīhkohtowin Micisowinis
Ingredients:
- Kinwāskicēs sōsāsiw
- Kinwāskicēs mahcāminis
- Kaspipakwesikanisak
- Misāskwatōmin aspahcikan
Kiskinohtahmāhēkan: Oyākanih sīkin wiyihkah sōsāsiw ēkwa wiyihka mahcāminis, ta-māmawipayin kwayask. Sisīwē māmawipayi asta kaspipakwesikanisak. Sisīwē misāskwatōmin aspahcikan kaspipak wesikanisak. Miyawāta ōki neso pitos wīhkistowin ohci.
Nēwo Kīsīkāw: Nēwo Kihceyihtākwan Nikāninikāso
Wāsakāpi Kisik:
Kiskisomek awāsisāk kayāhtē isīhcikēwin wiyiwāw kē-itōtahkwaw nipiy ohci mīna maskihkiy wāsakāpayis.Kakwēcimek awāsisak mahti kīkwāy nēwo kihceyihtākwana nikāninikāsowin mīna kīkwāy masinipēhikekake āpatisit ē-nokosisamaket. Ayamihta ācimowinis maskihkiy wāsakāpayis ohci wāsakāpiko. Kakwēcimek tapīsiskwēwak ē- kihcēyihtākwan nipiy ohci ēkwa mīna tāhki pēyak kīkwāy pīhci opimātisiwiniwaw namōya takitotahkwaw kispin namōya kikway nipiy. Apacihta “pikiskwe asinis ahpo mēkwanis”.
Weyashcikewin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: Nipī Metawewin Piwisikana
Nitaweyihcikewina: Pīhcipacikan, screens, kwāpahikan, ēmihkwān, masinahikan pāhkohkwēhonis, miciwin itasināsowina, oyākan, siwāpoy mōtēyāpisk (nanatohk ispīhcāk) oyākan kisipēkinikan,nipiy kāsīhkwēwiyākan.
Kiskinohtahmāhēkan: Nitawaskewin nipiy asici tahki mōcikan. Pakitina kiskinahamawākan ta-kocītat nipiy ōma ka-astek siwāpoy mōtēyāpisk ohci asta pāh-pītos mōtēyāpiskisiya. Mwēstas ēkwa kiskinahamwākan ponitōtamwak ōma, nakiskamohtah miciwin itasināsowina. Kwēcimek awāsisak ta-kanawāpahtakwaw tanisi isi nipiy pitos itasinākwa kispin kotak nipiy asici ki-tāstan. Kotak mīna ōma pahpitosipayowin, nakiskamohtah apisis oyākan kisipēkinikan. Kwēcimek ta-kanāwapahtakwaw tanisi isi suds ē-kwēskimotik mayaw pāh-pitos moteyapiskisiya ohci. Āpacihta screens ēkwa asta kāwi kisipēkinikan ēkwa awāsisak ta-pōtācikēwak ohtēpayiwak sāpo screens. Kwēcimek mīna ta-mamitonēytahkwaw pitos aya itāpacihtātek nipiy tamōcikihtātek. Kwēcimek mīna ta-kanawāpahtakwaw tanisi isi nipiy meskwacipayik pāh-pitos moteyapiskisiya ka-astek. Kāwi mīna mahti ē-kiitotahkwaw ōma metawewin kispin namoya nipiy ta-āpacihtatek.
Manisikātēw ēkwa Itasināsowin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: Maskihkiy Wāsakāpayis Cahkipēham newo Kihcēyihtākwana Nikāninikāsowina
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Itasināsowina, masinipēhikēwin maskihkiy wāsakāpayis ohci, mōswāka.
Kiskinohtahmāhēkan: Kiskinahamwākanak ta-pīkiskwēwak newo kihcēyihtākwana nikāninikāsowina ēkoni ōhi; iskotew, nipiy, yōtin/air,ēkwa asisky. Kwecimek tanisi isi āpacihtatek tahto kīsīkāw ōhi nikāninikāsowina. Ta-mamitonēyihtamwak tanisi isi itāpahcihtātik tahto ōhi nikāninikāsowina. Kiskinowāpahtihiwēwin; Iskotew: kīsitēpowin, kisōsowin, furnace. Nipī:kistāpawacikē, minihkwē, ēkwa kīsitēpowin. Yōtin/Air: yēhyēwin, ohpāsiyiwin. Asiskiy:pimohtē tahkoc, osīhtāwin tahkohc etc… Kwēcimek awāsisak kīko cahkipēham ta-ke-āpacihtat ta- pamīstākēt tahto ōhi nikāninikāsowina. Kīspin ayiwāk namoya tēpēyimowak, ta-nawasōnāw kotak. Ēkoni mawaci ka-nawasōneh ta-astawak tahkoc maskihkiy wāsakāpayis. Itēyihtākana ōhi flame iskotew kici, pahkipēstā nipiy kici, waskow pōtātam yōtin kiki, ēkwa asinis asiskiy kici. Kiskinahamwākanak itasināsowin cahkipēham ēkwa manisamwak maskihkiy wāsakāpayis oyawaw ochi.
Osihcikātiwin Tapasinahikewin:
Isīhcikēwin: Mācihtā Masinahikan Maskihkiy Wāsakāpayis
Piwisikana Nitaweyihcikewina: Nanatohk itasināstēk masinahikan manitowēkinos, nipī, mōtēyāpisk sealer rings, itēhikan-mihtik, masinahikan pāhkohkwēhon, ayānis screen ahpo mesh, mōswākan, oyākana, misimahkahk (isi plastic oyākan, blender kwāpikākan), sīkopwātinikan,mōtēyāpisk kiki pulp nahastikewin
Kiskinohtahmāhēkan:
- iyosta masinahikana nēwayak itasināsowina ohci: wāpiski, sīpihko, mihko, ēkwa osāwi. Osihta itasināsowina masinahikana nēwayak pāh-pitos osīhcikēwina
- Pōskopita masinahikan apisis isawēyāna iko ēwako ōma 1 in.
- Asta pōskopitikan masinahikan kwāpikāneh ēkwa akohtin 2 tipahikan kici.
- Asta mistahi masinahikana ōta ōma blender, mistahi nipī mīna ta-astēk, nānitaw 1/3 pulp asici 2/3 nipiy.
- Sākaskinahtā ayisaweyaw oyakēsk asici 2in. nipī ēkwa sīkina blender asici pulp. Kahkiyaw pulp nipīh ispīhtāskosiwin maninahikan ohci. Nēwayak pitos itasināsowina pulp kikawin kitayan.
- Apacihta mōteyāpisk sealer wāsakām maskihkiy wāsakāpayis kici.Screen/ mesh ta-astew mōteyāpisk sealer kipahikan, sīskēpison asici.
- Asta tahto itasināsowina nēwayak wāsakāpayis osici. Pāh-pitos itasināsowin itotah piko. Āpacihta ayānis sopap nipī ēkwa mākwaha goop. mayaw itasināsowina wāsakāpayis astewa, kēcikona itēhikan-mihtik nisihkāc (ētikwē adult ta-ke-itotah ōma).
- Kanawēyihta oskiy masinahikan mōtēyāpisk seal lid ring kici pēyak ahpo neso kīsikāw.Otina mold ēkwa pāsa.
- Ōki maskihkiy wāsakāpayis ta-ke-nanātohkositāw ēkwa miyawak kinīkihikonawak coasters kici.
Pahpitosipayowina: Mayaw pāsawak ōki awāsisak ta-ke-masinahamāso cahkipēham pāmwayēs ta-ke-nanātohkositāw. Ēkospi ēkwa ta-kemanisamwak mayaw poni-nanātohkositāw
Sohkā Mētawēwin
Isīhcikēwin: Nawasonah pēyak sohkā mētawēwin itastek ōta ōma. Ahpo kotaka mētawēwina nēwo kihcēyihtākwana nināninikāsowina.
Isi-Pīkiskwēwin
Isīhcikēwin: Ayamihta ōma Chinook Sawēyihcikēwin awāsisak kici ēkwa kwēcimek ta-mamitonēytahkwaw kīkwāy pīkiskwēwin itwēmakan.
“Ke-tēpwātēnaw nipiy anima wasakam asiskiy horizon to horizon, Pimiciwan akām-sīpiy ēkwa sīpīsis, Pahkihtin waskīc kiscikānis ēkwa nihtāwikihcikan, Ēkwa kakwēcihmanaw ta-kiskinwahamākwiya ēkwa wāpahtahikaw iya ihtiwin.” Chinook Nēhiyaw Sawēyihcikēwin
Kakwēcihkēmowin Miywēyihtamakwaw:
- Tanisi isi ōma nipiy wasakam asiskiy astek? (wapahtahek kiskinowahamakanak globe asisky ohci mīna wehtamawek ta- wapahtakwaw nipiy ōma asisky ohci).
- Kikway ōma itwewin horizon-horizon? (kiskinowahamakanak ta-paspāpiwak ahpo wayawītimihk ta-kanawāpahtamwak itēhke isi nētē).
- Kikway, ēkwa tanisi isi nipiy kiskinowahamakonaw?
- Kikway asay kiskinwahamakowinow nipiy ohci?
- Kikway mīna ka-ke-kiskinwahamanaw kotakak nipiy ohci?
Kiyikaw Isīhcikēwin: Kiskinwahamakanak ta-itwewak sawēyihcikēwin ahpo itwewin ōhi kici nēwo kihcēyihtākwana nikāninikāsowina awa kiskinwahamakew ta-masinaham masinahikan ēkwa ta-nikān astaw.
Kiskinowāpahtihiwēwin: Ki-nanāskomitin iskotew, tāna keawasowinkoya pisim asici ēkwa mīna kīsisam ki-miciwiniminaw. Kinanāskomitin asiskiy….. Ki-nanāskomitin yōtin etc…
Mīcisowinis Itēyihtākwana:
Asiskiy/Wīhkihkasikan (namoya kīsisiwin)
Ingredients:
- 1 (20 oz) pkg. maskihkīs sandwich wīhki-pahkwēsikanis
- ½ C tohtōsāpowipimiy, tihkītek
- 2 (3.5 oz) pkg. instant vanilla kaskamohtihkasikēwin mix
- 3 C tohtōsāpoy
- 1 (8 oz) pkg. manahikan mākwahikan
- 1 (8 oz) asiwacikan maskawāskatin whipped topping ē-tihkitēk
- Sīpihko miciwin atisikan (opt.)
- Tart kinwāskicēs (opt.)
Kiskinohtahmāhēkan: Apacihta blender ahpo miciwin processor ēkwa sikwatahike 2/3 wīhki-pahkwēsikan. Itēwēpaha tihkītek tohtōsāpowipimiy ēkwa mākoskaw 9x13 oyākan. Mistiyākan itēha kaskamohtihkasikēwin ēkwa tohtōsāpoy. Āhkwatihtā isko kispakākamihta. Āpacihta mixer ēkwa pīstēwatah manahikan makwahikan. Kaskamohtih kasikēwin ohci asta ēkwa mīna asta sīpihko miciwin atisikan. Āpacihta kicihciya. Sisiwe tahkoc napat ēhkasikan. Sikwataha wīhki-pahkwēsikanisak blender asici ēkwa siswēwēpin tahkoc kaskamohtihkasikēwin. Tahkiha 4 tipahikan kici.
Adaptations: Āpacihta wīhki-pahkwēsikanis ta-osihtayin miniscikos tahkoc sīpihko waskic nipī ta-nokosistamakēw. Asta mihko-hots ta-nokosistamakēt iskotew ēkwa apicis ōsi ahpo kiskiwēhon ta- nokosistamakēt yōtin. Ta-ositawak oyākaneh ēkwa mīna te-ke-kiwitahtawak ōma.
Adapted from: http://allrecipes.com/recipe/dirt-cake-iii/#&panel1-3
Niyānan Kīsīkāw: Okimāwēyihtākwan Kī-Nipiymino
Wāsakāpi Kisik:
Kiskisomek awāsisāk kayāhtē isīhcikēwin wiyiwāw kē-itōtahkwaw nipiy ohci. Kakwēcimek mīna tāhki kīkwāy nēwo kihceyihtākwana nikāninikāso mīna kīkwāy masinipēhike kakeāpatisit tā-nikāninapatisit. Kakwēcimek mīna kīkwāy kiskēyihtomwak nipiy ohci. Anohc kīsīkāw, pīsiskwēwin wāsakāpi, kakwēcimek tapīsiskwētik kīkwāy ōma tā- itotakwaw tā-manācihtatik nipī. Āpacihtā “pikiskwe asinis ahpo mēkwan.”
Weyashcikewin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: Nipiy Miyawātamowin Māmawipayinwin
Piwisikina Nitaweyihcikewina: Nipiy,aski-pahkwēsikan,mīciwin atisikan,mahtāmin sīhtawahikan,kīsitēpowin pimiy,asisky,yēkaw,asiniy,mētawēwin mākonikan,ācimowasinahikan,masinahikan (nanātohkkispīcāwa) oyākan kisīpēkinikan,nipiy kāsīhkwēwiyākan.
Kiskinohtahmāhēkan: Nitawaskewin nipiy asici tahki mōikan. Pakitina kinkinohamawākan ta-kicitāt nipiy isīhcikēwin ēkwa mīna nanātohk māmawipayiwin ta-wāpahtahkwaw tanisi isi ispayik ōma. Awāsisak tamāmawi astāwak nipiy ēkwa aski-pahkwēsikana.Kīkway ōma osīhtāwak? Māmawi asta nipiy mīciwin atisikan asici ēkwa mīna asta asisky ōta nipih.Tanisi ispayin ōma nipiy? Awāsisak ta-kocitāwak ōma nanātohk isīhcikēwin ēkwa mīna osīhtāwak kīkwas tapasināhikewin oyākanwaweh.Awāsisak ta-āpacihtāwak pasakwahikan ācimoasinahikan asici ta-osīhtāwak askiy tahkohc masinahikan oyākan, asisky ēkwa asiniy.Kakwēcimek mahti-ē-ke-itōtahkwaw ōma isīhcikēwin kīspin namōya nipiy ē-āpahcita.
Pahpitosipayowina: Kiskinohamawākan ta-nistowak masinīwin sculpture ta-āpacihtāwak piwisikana pēyakwan āsowīhtamawēwin nipiy māwacihcikēwin ohci.
Manisikātew ēkwa Itasināsowin Mīcisowināhtik
Isīhcikēwin: “Nipiy Itasināsowin”
Piwisikina Nitaweyihcikewina: Tāpasinahikēpayihta nipiy isīhcikēwin (itastēw kisipayiwin ōma ohci kīkwayi) itasināsowina,itasināso wāpiskāhcikos,sīpihko masinahikan (8 ½ x 11),mōswākan ēkwa pasakwahikan.
Kiskinohtahmāhēkan: Miyik tahto awāsisak tāpasinahikēpayik masinahikan nipiy itasināhikatēk. Wīhtamāwek ta-itasināhākwaw,ēkwa mayaw pōnihtāwak ta-manisamwak ōhi masinahikēwina ēkwa ta-āstawak tahkohc kaskitēwi masinahikan.Kiskinwahamākēw ta-ke-masinaham ōma “nipiy” kwayask masinahikani ahpo kaskitēwi napakihtakwan. Ēkospī ēkwa kiskinohamāwakanak ta-āpacihtāwak wāpiskāhcikos ta-osīhtāt cacahkāskwānik masinahikani.
Pahpitosipayowina: kiskinohamāwakanak ta-nēwowak ēkwa taitasināhamwak pāh-pēyak masinahikēwin. Ēkospī ēkwa ta-astāwak tahkohc masinahikan ta-masinaha “NIPIY”.
Osihcikātiwin Tapasinahhikewin
Isīhcikēwin: Nipiy Askiwin
Piwisikina Nitaweyihcikewina: Pēpīsis mīciwin asiwacikan (nanātohk ispīhcāwa) wāpikwaniy asisy,apisci kisihewiwin (wacaskos,āhāsiw ahpo mihkināhk) (sīpihko) wawēsīhcikēwin,pasakwahikan pāskisikan,kisitēw pasakwahikan kici pāskisikan, askihtakwāwin (aquarium oskihtēpak,pēyak ētikwē piko kahkiyaw kici). Nawasonikewina: itasināsowak asiniyak,ēsisisak,piwisikina.
Kiskinohtahmāhēkan: Kiskisomek awāsisak First Nations osihcikewin ācimowina,pimātisiwin macipayiwin nipiy ohci. Ē-kanāta mōtēyāpisk akwamohta apisci kisihewiwin pihc-āyihk kotāpacihta wāpikwaniy asisky.Kīspin apisci wāwiyēyāsin,mistahisis astā askiy pēyakwan takinwāskosit. Kikamōhta askihtakwāwin,itasināsowak asiniyak,etc. Āpacihta ki-māmitonēyihcikēwin,pikīhkēkāt piko kīkwa ka-astāyin ōta ōma askiwin.Sākaskinahta mōtēyāpisk nipiy asici pīhci ½ in. tahkohc.Āpacihta tahki nipiy ayis kīsōwākamin yikwaskwanpayin. Pīwēwēpina 1 ahpo 2 TBSP wawēsīhcikēwin nipiyih.Kapētipisk ta-ayapiw.Āpacihta pasakwahikan kahkiyaw ta-ohcikwaik.Miywāsin ōma miyitowin kici onīkihikomāwak ēkwa kiskisomitowin ohci kīkway ka-kisipōnitaht.
Pahpitosipayowina: Nawac miyo nipiy askiwin,asta apisci kīkwas (apisci mihkinahk ahpo piyēsisak)ta-papāmāhoko nipiy,āpacihta miciwin atisikan,nanātohk itasināsowin wawēsīhcikēwin etc. Piko isi ayah cisīhtāwin ōma.Ka-ke āstan piwisikina tahkohc pēpīsis mīciwin asiwacikan,kawiya-takāskipita ōta waskic.Ka-cacahkāskwāk ō-māmitonēyihcikēwin
Āniskōmohcikewina: Pāmwayēs ē-mācihtāyin ōma,ayamihtā First Nations osihcikewin ācimowina (astewa nistum ōma kīkwāy).Māmiskōta osihcikewin ācimowina pimātisiwin mācipayiwin nipiy ohci. Ahpo ētikwē apisci mihkinas ta-ke-papāmāhoko isko waskic nipiy askiwin.Ka-ke-āpacihāw wacaskos ahpo amisk.Apisi mētawākan astew Pīwāpisk Atāwēkamik.
Sohkā Mētawēwin
Isīhcikēwin: Nipiy Māh-mēskoc
Piwisikina Nitaweyihcikewina: Wāsē minihkwākan (masinaha tawahikēwin ¾) nipiy,mīciwin atisikan (mihko,sīpihko,osāwi),cahkās askihk(nīso tahto māh-mēskoc kici),mēcimwāci kaskicēwasināsowin,cahkās kwāpahikan,(ēkwayikohk kici māmawihitowin),sohkā mīsi-tawāwin tapimipahtā (wayawītimihk nawac).Kīspin pīhc-āyihk,ayā ayānis ahpo masinahikan kāsihkwēhon kici ta-kanācihcikēyin.
Kiskinohtahmāhēkan: Nēwayakihtāhik kiskinohamāwakanak (3-4 tahto) kīsi-astā niso askihk niyānan meters tipa. Asta nipiy tahto askihk nistam kaayāpit. Asta atisikan tahto māmawihito māka namōya pēyak. Asta cahkās kwāpahikan nistam askihk. Kiskinohamāwek ta-sākaskinahtāt minihkwākan isko ta-ke-pimi-tahkona.Pēyak piko awāsis ta-ke-pimipahtāw nipiy asici,kīhtwām ēkwa awāsis ta-wīcihiwēw ta-sākaskinahtat minihkwākan.Kīspin sīkipayiw kāwi piko ta-mācihtāt. Pēyak awāsis, pimi kāsīnamawiw. Awāsisak ta-ka-kwe-sākaskinahēwak askihkwa. Ay-āskawi kake tōtamwak ōma. Māmiskōtamawawak awāsisak mahti ōma kispin takwāpikēt tanisi itihtamwak. Tānitahto cahkās askihk ōma ta-sakaskinahēwak kisīpēkastēwin mahkank kici.
Mīcisowinis Itēyihtākwana:
Mihkināhk Ministik Nīpiy
Piwisikina Nitaweyihcikewina: Nipiy, sīpihkonanamipayis, celery, picikwās ēkwa melons
Kiskinohtahmāhēkan: Māmawipayi sīpihko nanamipayis ēkwa ta-ay-apiw nōmanakēs kici iskota-poni-manisamin kīkway mihkināhk ō-mīcisowin isi nīpiy,celery,picikwās ēkwa melons.Asta tahkohc kēkāc ispayin nanamipayis ēkospī sīkinah wāse-minihkwākan ēkospī asta āhkwatihcikaneh isko nanampayis ayātan.
Pahpitosipayowina: Maya nanampayis ayātan asta maskihkīs mihkināhk tahkohc.
Kiyikawi Resources
Mētawēwin Pahkwēsikan Ohci: http://www.creativekidsathome.com/activities/activity_8.html#Kool-Aid Play Dough
Kīsisikātēk Mētawēwin Pahkwēkan (aski-pahkwēsikan ēkwa sīwīhtākan)
- 3 C aski pahkwēsikan
- 1.5 C sīwīhtākan
- 6 TSP. cream of tartar
- 3 TBSP. pimiy
- 3 C nipiy
- Sīkina kahkiyaw māmawi ōhi kīkway misi-askihkos.Itēha isko pākahatowān isinākosiw.Mamāskonikē isko pēyakwan mētawēwin pahkwesikan isinākwan(1-2 cipahikanis).Nahastā asiwacikaneh. 3 pīsim isko ta-miyosin.
Kīsisikātēk Mētawēwin Pahkwēkan (kīsiswēwin soda ēkwa cornstarch)
- 1 C kīsiswēwin soda
- ½ C cornstarch
- ¾ C nipiy
- Awāsisak itēhwewak kīsiswēwin soda ēkwa cornstarch misi-askihkos.Āpacihta ke-cihciya ta-pīkinahimin.Asta nipiy.Kēhtēyas ta-astaw askihkos tahkohc kotawānāpisk ēkwa tahki itēhwew.Mayaw māmawipayiw,otina ohci kisisamowin.Tahkipayiki,awāsisak mamākonikewak isko miyopayin.
Askiti Metawewin Pahkwesikan
- ¼ C sīwīhtākan
- 1 C aski pahkwēsikin
- ¼ C nipiy
- Awāsisak ta-itēhamwak sīwīhtākan ēkwa pahkwēsikan misi-askihkos ēkwa nipiy ta-sīkinamwak.Mamākonikēwin isko asisky ta-isinakwa.Ahpo piko nipiy ta-astayan.Note:Awāsisak ta-miskawak ōma askiti pahkwesikan namōya kinwēsk āpacihso.
Kool-Aid Mētawēwin Pahkwesikan
- Awāsisak ta-sākihtāwak miyo mākosiwin!
- 2 ½ C aski pahkwēsikan
- 1 C sīwīhtākan
- 3 TBSP. pisi-kiscikānis pimiy
- 2 C ohtēw nipiy
- 2 PKGS. namōya sīwāw kool-aid
- Itēha pāstēw māmawi ōhi kīkway.Asta pimiy ēkwa nipiy.Astis astayin,mamākonikē isko 10 cipahikanis.Nahastā maskimot ēkwa asta āhkwatihcikaneh.
Cyclone Experiment
Isīhcikēwin: Itihtakwan ōma “whirlpool wāpamo nāpis” ēkwa “ pistōs āpacihcikan”.Wāpahtamwak awāsisak tanisi isi hurricanes, pitōs ēkwa whirlpools isinakwahkeh.
Piwisikina Nitaweyihcikewina: Nīso 2L mōtēyāpisk, nipiy, sīpihko mīciwin atisikan, wawēsīhcikēwin (opt.) 3x5 card,masking tape, duct ahpo electrical tape, mōswāskan.
Kiskinohtahmāhēkan: Kisīpēkina mōtēyāpisk.Pēyak ōma sakaskinahta nipiy asici ēkwa asta sīpihko atisikan ēkwa pīwēwēpin asta wawēsīhcikēwin.Kispin nitawēyihtēn.Miciwin atisikan ēkwa wawēsīhcikēwin osihtawak cyclone ta-kihkānākosit.Tihtipipayiha card ispihtēkan isi ēkosi isi miyoskam mitōni ohci ōhi soda mōtēyāpisk.Āpacihta masking tape tamicimina iskwēyānihk awacard. Asta ōma tihtipipyayiwin card tahkohc mitōni ōma mōtēyāpisk ka-astēk nipiy.Otina kotak mōtēyāpisk ēkwa asta tahkohc tihtipayin card,yahkina mōtēyāpisk isko mitōni-wawi ohci pēyakwan itastēwa.Tape asta mitōni-wawi asici duct ahpo electrical tape,kēhcināho ōma kāwiya ta-ohcikawik.Otina mōtēyāpisk ēkwa kwēskina “cyclone” acitastē.Mayaw nipiy maci-ohcikawin kotak mōtēyāpisk ohci, nisihkāc wēwēpita counter clockwise isko pīstōs nōkwa..
Wacaskos Pihci Nipiy Oyākan Masinahikan Craft
Piwisikina Nitaweyihcikewina: Oyākan masinahikan,wacaskos ēkwa kinosēw masinpayiwin ahpo kinosēw kaspipakwesikanisak,sīpihko ēkwa askihtako cellophane ahpo handiwrap,sīpihko ēkwa askihtako tissue ahpo crepe masinahikan,nīpiya,ēsisis etc. asikanēyāpiy,payipisikan.
Kiskinohtahmāhēkan: Awāsisal ta-tātopitamwak crepe masinahikan ahpo tissue ēkwa ta-pasakwahamwak tahkohc oyākan.Wāpahtahik tanisi isi crinkle sheets cellophane ahpo handiwrap ēkwa ta-āstawak oyākaneh.Tapasakwahamwak foliage isinākwa kihcikamiy ēkwa mīna ēsis ēkwa coral.Taakwamohtawak masinpayiwina.Mayaw kīsihcikātēwa,akwanaha cellophane ahpo handiwrap asici.Wacīs tahkohc ōma oyākan osihta ēkwa tahkopicikē asikanēyāpiy asici ta-akotāyin kici.